Λοιμώξεις οδοντικής προέλευσης στη νεογιλή οδοντοφυΐα. Βιβλιογραφική ανασκόπηση και παρουσίαση χαρακτηριστικών περιπτώσεων.
Μυρτώ Αλευρά1, Νίκος Ν. Λυγιδάκης2, Νάντια Θεολόγη-Λυγιδάκη3
1Οδοντίατρος, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
2 Παιδοδοντίατρος, Ιδιωτικό Ιατρείο, Αθήνα
3 τ. Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Στοματικής και Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Infections of dental origin in the primary dentition: A Literature review and presentation of characteristic cases
Myrto Alevra1, Nikos N. Lygidakis2 , Nadia Theologie-Lygidakis3
1 DDS, Dental School, National and Kapodistrian University of Athens
2 Paediatric Dentist, Private Practice, Athens
3 Associate Professor in Oral & Maxillofacial Surgery, Dental School, National and Kapodistrian University of Athens
Εισαγωγή:
Οι οδοντογενείς λοιμώξεις των νεογιλών δοντιών στα παιδιά, αν και εμφανίζουν τα ίδια κλινικά στάδια με εκείνες των ενηλίκων, μπορεί κατά περίπτωση να εξελιχθούν ταχύτερα, επιβαρύνοντας την εικόνα του παιδιού. Καθώς στην προσχολική ηλικία η φροντίδα του στόματος είναι συχνά περιορισμένη, οι λοιμώξεις αυτές δεν εντοπίζονται έγκαιρα από τους γονείς και δεν αντιμετωπίζονται άμεσα. Η κλινική εικόνα είναι ανάλογη του σταδίου εξέλιξης της λοίμωξης, περιλαμβάνοντας τοπικό πόνο, οίδημα, κυτταρίτιδα, οργανωμένο απόστημα, λεμφαδενίτιδα ή ακόμα πυρετό και κακουχία.
Σκοπός:
Γίνεται αναφορά στην έγκαιρη αναγνώριση και διαχείριση της οδοντογενούς λοίμωξης της νεογιλής οδοντοφυΐας στο ιατρείο. Παρουσιάζονται χαρακτηριστικές περιπτώσεις μικρών ασθενών.
Μέθοδος:
Μελετήθηκε η σχετική βιβλιογραφία από το 2010 μέχρι σήμερα, στη βάση δεδομένων PubMed, Google Scholar, με τις ακόλουθες λέξεις- κλειδιά: μικρά παιδιά, νεογιλή οδοντοφυΐα, οδοντογενής λοίμωξη, απόστημα, θεραπεία.
Αποτελέσματα:
Από τη βιβλιογραφική ανασκόπηση προκύπτει ότι στα παιδιά οι οδοντογενείς λοιμώξεις, οφείλονται στην πλειονότητά τους, σε πολφική νέκρωση λόγω τερηδόνας ή οδοντικού τραύματος και μπορεί να αφορούν περισσότερα του ενός δόντια. Στα νεογιλά δόντια η τερηδόνα αφορά συχνότερα τους γομφίους, ενώ το τραύμα τα πρόσθια δόντια.
Η αντιμετώπιση εξαρτάται από τη φάση εξέλιξης της λοίμωξης και αφορά αφενός στη διαχείριση του υπαιτίου δοντιού/δοντιών και αφετέρου στην αναχαίτιση επέκτασης της λοίμωξης στη γνάθο και τους πέριξ αυτής μαλακούς ιστούς και ανατομικούς χώρους. Στο αρχικό στάδιο εξέλιξης, πραγματοποιείται εξαγωγή των υπαιτίων νεογιλών δοντιών, εκτός αν υπάρχει δυνατότητα και ένδειξη ενδοδοντικής θεραπείας. Εάν η λοίμωξη έχει εξελιχθεί περαιτέρω και παρατηρείται συλλογή πύου (συνηθέστερα στην ουλοπαρειακή αύλακα), ενδείκνυται επιπλέον σχάση και παροχέτευση του αποστήματος καθώς και αντιμικροβιακή κάλυψη του μικρού ασθενή. Είναι σημαντική η παρακολούθηση του παιδιού και η αναπροσαρμογή της θεραπείας εάν υπάρξει επιδείνωση της κατάστασης, γεγονός που στα παιδιά μπορεί να συμβεί σε μικρό χρονικό διάστημα. Εννοείται ότι σε περιπτώσεις ταχέως εξελισσόμενων ή μη ανταποκρινόμενων στη θεραπεία λοιμώξεων, κρίνεται αναγκαία η παραπομπή για αντιμετώπιση σε νοσοκομειακό περιβάλλον.
Η αντιμικροβιακή αγωγή συμβάλλει σημαντικά, αλλά δεν αποτελεί τη μόνη θεραπεία στην αντιμετώπιση της οδοντογενούς λοίμωξης στα υγιή παιδιά. Ενδείκνυται, επιπλέον της κλινικής αντιμετώπισης του υπεύθυνου δοντιού, σε περιπτώσεις α) οξείας λοίμωξης με διόγκωση ή κυτταρίτιδα και εμφάνιση πυρετού, β) παιδιών με συνυπάρχοντα ιατρικά προβλήματα, γ) επέκταση της λοίμωξης σε όμορα διαστήματα, δ) οστεομυελίτιδας. Δε συστήνεται σε περιπτώσεις τοπικού οργανωμένου χρόνιου αποστήματος ή συριγγίου, όπου η εξαγωγή ή θεραπεία (εφόσον ενδείκνυται) του υπευθύνου δοντιού καταλήγει σε λύση της λοίμωξης. Λεπτομερείς κατευθυντήριες οδηγίες για τη χρήση αντιβιοτικών σε παιδιά είναι διαθέσιμες από την Ευρωπαϊκή Ακαδημία Παιδοδοντιατρικής (EAPD), την Αμερικάνικη Ακαδημία Παιδοδοντιατρικής (AAPD) και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO). Η αμοξικιλλίνη είναι το αντιβιοτικό εκλογής για τη θεραπεία οδοντογενών λοιμώξεων στον παιδιατρικό πληθυσμό, τόσο μόνη της, όσο και σε συνδυασμό με κλαβουλανικό οξύ, λόγω της αποτελεσματικότητάς της σε μια μεγάλη ποικιλία Gram(+) και Gram(-) βακτηρίων, ενώ σε περιπτώσεις αλλεργίας στην πενικιλίνη, χορηγείται κλαριθρομυκίνη ή αζιθρομυκίνη. Η μετρονιδαζόλη χορηγείται πιο σπάνια.
Στην παρούσα μελέτη, παρουσιάζονται χαρακτηριστικές περιπτώσεις οδοντογενών λοιμώξεων νεογιλών δοντιών, ήπιας, μέτριας και σοβαρής βαρύτητας και η κατάλληλη θεραπεία.